Nhân nguyên tư lệnh
Nguyệt lệnh chứa nhiều nhân nguyên, trong mỗi tháng đều có sự phân chia khoảng thời gian nắm lệnh. Nhưng có sự không nhất quán khi phân chia thời gian này, sách trích thiên tuỷ viết khác, uyên hải tử bình viết khác và tử bình chân thuyên cũng khác. Sách dự đoán theo tứ trụ của cụ Thiệu Vỹ Hoa thì chỉ nói sơ sài về cái này, nhưng cũng có dùng, điển hình là cụ phát minh ra cách tính toán vượng nhược là dùng nhân nguyên tư lệnh để phân chia.
Tuy nhiên nhân nguyên tư lệnh thì chắc chắn có, nhưng để nói mấy ngày A nắm lệnh, B nắm lệnh thì không thể cứ nhất nhất như vậy được.
Một số nhà nghiên cứu mới đây cho rằng nhân nguyên tư lệnh phụ thuộc vào từng năm. Ví dụ năm dần, thì mộc khí vượng và tư lệnh nắm quyền của hành mộc trong năm dài hơn thông thường.
Ở việt nam gặp lũ kỷ lục là vào năm 1996 bính tý, nước ngập năm 2008 Mậu Tý, và năm nay Canh tý, cũng gặp mức lũ kỷ lục, rõ ràng, thái tuế có tác động không nhỏ đến tư lệnh của các tháng. Rất nhiều trận lũ lụt lớn xảy ra vào các năm Hợi, Tý
Điển hình của nhân nguyên tư lệnh, có thể kể đến rét nàng Bân, xảy ra vào tháng 3 âm lịch và chỉ kéo dài vài ngày. Đây trùng hợp với tháng Thìn (tháng 3), tàng Ất, Quý, Mậu, và vài ngày rét đó có thể ứng vào thời điểm Quý thuỷ hành quyền. Nhưng cũng có năm vào thời điểm đó lại không rét lắm, thì lại thường ứng vào các năm tị, ngọ (hoả vượng cả một năm). Dĩ nhiên bây giờ do biến đổi khí hậu, thiên tượng ngày càng kỳ lạ, nên tương lai có lẽ môn tứ trụ này không còn đúng nữa.
Cùng trong một tháng tiết khí, nhưng nhân nguyên tư lệnh sẽ thể hiện khí hậu khác nhau. Ví dụ tháng sửu, quý thuỷ hành quyền thì rét và có mưa ngâu, kim hành quyền thì rét và hanh khô, thổ hành quyền thì rét “ngọt”. Người ta hay nói rét ngọt chờ xuân về, ấy là kỷ thổ tháng sửu đang hành quyền thoái khí để sang tháng Dần năm tới. Hiện vẫn chưa có một công thức định lượng chính xác ngày nào trong tháng thì ngũ hành nào nắm lệnh, thường chỉ ước lượng.
Có một các khá hay đó là dựa vào bệnh mà đánh giá, ví dụ một người có bệnh lý về mắt, Cận thị chẳng hạn, thì đó là do Mộc yếu nhược. Hoặc bị viêm da cơ địa, thường do kim vượng, hoả vượng làm thuỷ mộc yếu nhược, da khô, can thận suy kiệt...